радиациялық жағдайды анықтау мен бағалау

ядролық жарылыстың зақымдаушы факторларының ішінде жерді радиоактивтік зақымдау ерекше орын алады. Ол жарылыс болған жерге шектесетін аудандарды ғана емес, сонымен қатар ондаған, тіпті жүздеген километр қашықтықтағы жерлерді зақымдауы мүмкін және халыққа қауіптілігі ұзақ уақыт бойы сақталады. Радиациялық жағдай дегеніміз — жердің радиоактивті зақымдануының жасақтардың әрекет етуіне, халық шаруашылығы объектілерінің жұмысына, халықтың өмір сүруіне әсер ететін ауқымы мен дәрежесі болып табылады. Осы мақсатта болжау әдісі және радиациялық барлау мәліметтері бойынша радиациялық жағдайды анықтау және бағалау жұмысы жүргізіледі. Болжау жарылыстың уақытын, зақымның сипатын және жасақтардың әрекет ету жағдайы мен зақымданған жердегі халықтың іс-әрекетін белгілейтін мәліметтер береді. Бұл зақым сипаты жөніндегі жуық шамадағы мәліметтер ғана олардың нақты мәліметтерден елеулі айырмашы-лығы болуы мүмкін. Болжаудың негізгі мәліметтері: жарылыстың қуаты, түрі, орталығының (эпицентрінің) координаты, жарылыс уақыты, тұрған желдің орташа жылдамдығы мен бағыты; болжау жасалатын радиациялық жағдай міндетті түрде радиациялық барлау арқылы нақтыланады. Радиациялық жағдайды бағалау радиациялық барлау мәліметтері алынғаннан кейін жүргізіледі және ол мынадай тәртіппен жүзеге асырылады: өлшенген радиация дәрежесі бойынша зақымдану аймағы анықталады, адамдардың зақым аймақтарында болған және ол жерлерден шыққан кездерінде алған радиация дозасы есептеледі; белгілі болған радиация дозасы бойынша зақым зонасында болу уақыты, сондай-ақ белгіленген сәулелену дозасы жағдайында құтқару жұмысын бастау уақыты мен оның ұзақтығы, цех бойынша немесе жалпы объект бойынша жұмысшылар мен қызметшілердің радиациядан қорғану режімі және радиоактивтік зақымдану кезінде халықтың іс-әрекет ету режімі анықталады.